حاتم اصم، عارف و زاهد مشهور خراسان در قرن سوم هجرى بود . در زهد و حکمت، سخنان دل انگیزى دارد، و مردم را به قرائت قرآن، بسیار تشویق مىکرد . حاتم، خواندن قرآن و حکایت پارسایان را در تزکیه نفس بسیار مؤثر مىدانست .
نقل است که چون به بغداد آمد ، خلیفه را خبر کردند که زاهد خراسان آمده است . او را طلب کرد و چون حاتم از در درآمد، خلیفه را گفت: اى زاهد! خلیفه گفت: من، زاهد نیستم که همه دنیا، زیر فرمان من است . زاهد تویى که به اندک قناعت مىکنى و چیزى از دنیا براى خود جمع نکردهاى . حاتم گفت: نه؛ زاهد تویى که به کمترین چیز و بىارزشترین متاع که دنیا باشد، قناعت کردهاى . مگر قرآن نفرموده است که متاع دنیا اندک است و تو بیش از این اندک براى خود گرد نیاوردهاى. (قل متاع الدنیا قلیل-سوره نساء آیه77) نصیب من از نعمتهاى خدا، بسى بیش از آن است که تو دارى. پس زاهد تویی؟
(برگرفته از: گزیده تذکرة الاولیاء محمد استعلامی،ص202-201 وشرح تعرف،ج1،ص53.
